Bescherm je koeien tegen een zomerdip met het Aveve- hitteplan!
De zomer is een lastige periode voor je koeien. Koeien hebben sneller last hittestress dan je denkt. In dit artikel geven we je een aantal tips om de gevolgen van hittestress te beperken.
Hittestress draait om een combinatie van de omgevingstemperatuur en de relatieve luchtvochtigheid. Naarmate het warmer wordt én de lucht vochtiger wordt, is het voor de koe moelijker om haar lichaamswarmte aan de omgeving kwijt te geraken. De THI (temperatuur-luchtvochtigheids-index) is een maat om weer te geven, wanneer de dieren last hebben van hittestress (figuur 1). Vruchtbaarheid is het eerste dierprestatiekenmerk dat onder druk komt te staan bij een stijgende THI. Vanaf het moment dat de THI hoger is dan 57 laten koeien hun tocht al minder goed zien. Dit is dus vanaf een temperatuur van 14°C bij een luchtvochtigheid van 60%. Vanaf een THI van 68 komen de productie en de gehalten in de melk onder druk te staan. Deze drempelwaarde wordt al bereikt vanaf een temperatuur van 22°C, omdat de luchtvochtigheid bij ons hoog is.
Effecten op het lichaam
De gevolgen van hittestress hebben we de laatste zomers volop ervaren. Een daling van de melkproductie is het duidelijkst meetbare effect. Voor dit punt is bereikt zijn er al een aantal metabole processen geactiveerd in de melkkoe die deze productiedaling veroorzaken.
Een duidelijk herleidbare oorzaak is de verlaagde voeropname tijdens hittestress. Wanneer ze de kans voor krijgen zullen koeien meer selecteren aan het voerhek en zo de suiker- en zetmeelrijke voerdeeltjes opnemen en de vezelrijke componenten laten liggen. Hierdoor krijgen dieren minder voedingsstoffen binnen dan nodig, met een negatieve energiebalans tot gevolg. Door de (overmatige) opname van suiker en zetmeel stijgt ook het risico op pensverzuring. De reden waarom koeien de vezelfracties uit het rantsoen liever links laten liggen is overigens even zeer praktisch. De fermentatie van vezels levert meer warmte op. De selectie in opname van grondstoffen is een manier om te voorkomen dat de koe het nóg warmer zal krijgen.
Verder zullen koeien een groter deel van de dag blijven staan omdat hierdoor het lichaamsoppervlak waarmee warmte kan worden afgegeven aan de omgeving groter is. Helaas stijgt hiermee ook het risico op klauwproblemen en wordt door het staan meer energie verbruikt waardoor de negatieve energiebalans verder zal toenemen. In thermo neutrale omstandigheden zal een koe lichaamsvetreserves aanspreken als extra energiebron wanneer ze in een negatieve energiebalans verkeert. Echter is in het geval van hittestress de concentratie insuline in het bloed verhoogd waardoor het gebruik van vetreserves als energiebron wordt geblokkeerd. In plaats daarvan wordt glucose de belangrijkste energiebron. Omdat glucose ook nodig is voor de aanmaak van lactose, dat op zijn beurt essentieel is voor de productie van melk, zorgt deze concurrentie om glucose voor een lagere melkproductie tijdens hittestress.
Daarnaast is er nog een onbewust mechanisme dat in werking treedt om hittestress te verlagen: méér bloed zal door de aderen aan het huidoppervlakte stromen omdat hiermee warmte kan worden afgegeven aan de omgeving. Als gevolg hiervan stroomt minder bloed rondom de darmen, waardoor minder voedingsstoffen bij de cellen in de darm geraken. In reactie op dit tekort aan nutriënten gaat de darmwand een beetje open staan waardoor pathogenen als LPS, die normaliter worden tegengehouden, nu makkelijker door de darmwand heen bij de bloedbaan kunnen komen. Dit heet het ‘lekkende darmsyndroom’ of ‘leaky gut’. Wanneer de pathogenen worden opgemerkt door het immuunsysteem volgt een ontstekingsreactie om andere onderdelen van het immuunsysteem te mobiliseren en de indringers onschadelijk te maken. Een geactiveerd immuunsysteem verbruikt echter ontzettend veel energie in de vorm van glucose. Hierdoor neemt het belang van dit molecuul alleen maar toe.
Koeien met hittestress gaan ook hijgen. Dit zorgt voor een verlies van bicarbonaat. Koeien gaan ook minder herkauwen, waardoor er minder speeksel gevormd wordt. Bovendien gaat er ook bij het kwijlen speeksel verloren. Ook dit betekent een extra verlies aan bicarbonaat, dus buffer. Vandaar dat het zo belangrijk is om tijdens de zomerperiode extra te bufferen.
Efficiënte maatregelen tegen hittestress
De kunst is om tijdens de zomermaanden het welzijn en de productie van dieren op een zo hoog mogelijk niveau te houden. De focus moet hierbij liggen op het beperken van de hittestress én de voeropname zo goed mogelijk op peil te houden. Het is dus belangrijk om je management en voerstrategie hierop aan te passen. Zorg voor voldoende ventilatie én koeling, zowel bij de melkkoeien als de droge koeien. De daling van de energieopname is te beperken met goed management. Voer op koele momenten een fris en vers rantsoen. Ook met 2 keer per dag voeren maak je een enorm verschil.
Water, water, water
Het meest essentiële voedermiddel in de zomer is water. Zorg voor voldoende waterbakken, zodat koeien alle kansen krijgen om voldoende water te drinken. Een studie van Mc Donald et al uit 2019 toonde aan dat warm weer de competitie aan de drinkbakken vergroot. Vanaf een THI van 65 zag men een duidelijke stijging in het aantal bezoeken aan de waterbak. Ook brengen koeien duidelijk meer tijd door aan de waterbak. Dit zorgt voor meer rangordegevechten aan de waterbakken. Daarom is het goed om in de zomerperiode extra drinkplaatsen te voorzien.
Voer koele energie
Daarnaast is het nodig de energieconcentratie van het rantsoen te verhogen, om met meer VEM/Kg DS de daling van de opname te compenseren. Pensbestendige vetten zijn hiervoor uiterst geschikt, omdat ze zeer veel VEM bevatten én bij de vertering minder warmteproductie veroorzaken dan de vertering van zetmeel of celwanden. We spreken van zogenaamde koele energie . Nr 478 Lipomixx (als meelvorm voor het basisrantsoen) en Nr. 9 Glucogras Balance (als gekorreld productie krachtvoeder) bevatten een hoog aandeel pensbestendig vet. Deze pensbestendige vetten worden zonder transformatie opgenomen in het bloed en in de uier in grote mate ingebouwd in het melkvet. Met Nr. 478 Lipomixx en Nr. 9 Glucogras ondersteun je dus niet enkel de melkproductie, maar boost je eveneens het vetgehalte!
Verhoog de weerstand
Zoals eerder vermeld heeft hittestress ook een invloed om het immuunsysteem. De werking van de witte bloedcellen wordt sterk onderdrukt. Deze verminderde immuniteit heeft meer ontstekingsreacties, zoals uierontstekingen en een verhoogd celgetal tot gevolg. Niet alleen melkgevende koeien hebben last van hittestress. Ook de droogstaande koeien ondervinden hinder. OmniGen-AF ondersteunt het natuurlijk immuunsysteem bij stress en helpt de witte bloedcellen om ziektekiemen op te ruimen. Om de weerstand extra te ondersteunen, combineren we om OmniGen met anti-oxidantia, zoals vitamine E, selenium, zink en mangaan.
Nr. 482 Prolacta Premium OG biedt de ideale ondersteuning van je droge koeien tegen hittestress. Voor de melkgevende koeien hebben we nr. 450 – Sanimixx of nr. 483-Optimin Premium OG in ons gamma.
Verzeker de pensgezondheid
Tenslotte is het zeker aan te raden om een pensbuffer in te zetten. Door een pensbuffer aan het rantsoen toe te voegen zorgen we voor extra buffering en voorkom je pensverzuring. Nr. 455 Acidomixx is een unieke combinatie van natriumbicarbonaat, gistmetabolieten, een fysische buffer én levende gisten. Levende gisten, die ook in nr. 467 Rumenixx zitten, stabiliseren de pensflora waardoor meer energie uit de vezelfractie wordt gehaald en het risico op pensverzuring afneemt. Uit verschillende studies blijkt dat levende gisten tijdens hittestress van toegevoegde waarde hebben. Zo werd bij een studie in Israël, waarbij de THI gedurende de dag varieerde van 69 tot 79, een hogere droge stofopname gemeten (+600 gram) bij koeien die dagelijks levende gisten kregen. Door de hogere voeropname was meer energie beschikbaar voor melkproductie: gemiddeld was deze 1.5 kilogram hoger in de proefgroep in vergelijking met de controlegroep.